DEN HAAG - De oorzaken die geleid hebben tot de financiële crisis van de afgelopen twee jaar zijn nog lang niet verdwenen en kunnen leiden tot een nieuwe crisis, met effecten op de samenleving die ''wellicht vele malen groter zijn dan nu''.

Daarvoor waarschuwt de parlementaire commissie-De Wit, die onderzoek deed naar de internationale financiële crisis maandag in haar eerste rapport getiteld Verloren krediet.

Volgens Jan de Wit, Kamerlid voor de SP, zijn velen schuldig aan het ontstaan van de crisis, die leidde tot miljarden verslindende reddingsoperaties voor banken en economische recessie in veel landen, waaronder Nederland. ''Er zijn onaanvaardbare risico's genomen, de publieke belangen zijn uit het oog verloren'', zei hij.

Hoorzittingen

De commissie hield in januari en februari drie weken hoorzittingen in de Tweede Kamer met een reeks van Nederlandse hoofdrolspelers, onder wie minister van Financiën Wouter Bos, ABN AMRO-topman Gerrit Zalm, diens voorganger Rijkman Groenink en de topmannen van De Nederlandsche Bank en de Autoriteit Financiële Markten.

Het waren niet alleen de banken die schuldig waren, maar ook falende toezichthouders, aandeelhouders en spaarders, politici in het kabinet en de Kamer, accountants en kredietbeoordelaars. Ieder speelde volgens de commissie onder leiding van SP-Kamerlid Jan de Wit zijn eigen, kwalijke rol.

Zelfreflectie

De Wit voegt daar aan toe dat het de commissie is opgevallen dat veel van de gehoorde hoofdrolspelers ''in geringe mate blijk geven van een kritische kijk op hun eigen rol in het ontstaan van de problemen en op hun falen in het voorkomen ervan."

"Dat gebrek aan zelfreflectie verontrust de commissie.'' De commissie vreest dat iedereen weer snel zal overgaan tot 'business as usual', op onverantwoorde wijze.

Burgers

De Wit zei in een verwijzing naar de titel van zijn rapport (Verloren Krediet) dat er ''letterlijk en figuurlijk'' heel wat krediet verloren is gegaan en miljarden euro's verdampt zijn. Burgers en bedrijven betalen het gelag van de financiële crisis, aldus De Wit.

Hij stelde teleurgesteld dat de urgentie voor hervormingen van de sector eerder af dan toeneemt. Er moet veel actiever toezicht komen en meer zelfonderzoek in de sector.

De Wit zei ook dat de uitkomst van het overnameproces anders had kunnen zijn als de minister van Financiën en De Nederlandsche Bank hun verantwoordelijkheden anders hadden opgevat. DNB had daarnaast bij de komst naar de Nederlandse spaarmarkt van de IJslandse internetbank Icesave andere voorwaarden moeten stellen, zei De Wit. Die zijn nu ''te krap geïnterpreteerd''.

Onderschat

De Kamerleden stellen dat in Nederland het Centraal Planbureau en DNB de risicovolle macro-economische ontwikkelingen hebben onderschat. De banken en andere financiële instellingen onderschatten op hun beurt de risico's op hun eigen balansen.

De groeiende druk van aandeelhouders die op korte termijn rendementen eisten, speelde daarbij een rol. Raden van bestuur verzaakten door de 'perverse prikkels' van eigen bonussen, aandelen- of optiepakketten.

Aanbevelingen

De Wit doet een reeks van aanbevelingen. De kapitaaleisen bij banken moeten omhoog, de Code Banken moet aangescherpt, het toezicht moet verbeterd en in Europees verband worden georganiseerd. Ook moet er een muur komen tussen de gewone en de zakelijke activiteiten van een bank.

Tweede deel

Nog voor de zomer moet worden begonnen met het tweede deel van het parlementair onderzoek waarbij het handelen van het kabinet en de Kamer tijdens de crisis wordt onderzocht.

De commissie onder leiding van Tweede Kamerlid Jan de Wit van de SP wil de vaart erin houden, omdat 9 juni landelijke verkiezingen worden gehouden en daarna de nieuwe Kamer wordt geïnstalleerd. De commissie vindt dat het parlementaire onderzoek zo spoedig mogelijk na de verkiezingen moet worden voortgezet en afgerond.

Reacties uit de Tweede Kamer op het onderzoek van Commissie-de Wit

Lees alles over het onderzoek naar de kredietcrisis op NUZakelijk