De AEX-index in Amsterdam ging maandag hard onderuit. De winst die vanaf het begin van dit jaar werd geboekt, ging volledig in rook op. Maar andere beurzen wereldwijd gingen ook diep in het rood. Het verlies bereikte overdag zelfs even een niveau dat sinds de val van zakenbank Lehman Brothers in 2008 niet meer is gezien.

In China was het de slechtste beursdag sinds februari 2007. De koersen in China gingen eerder dit jaar nog hard omhoog en bereikten in juni nog een absoluut hoogtepunt.

Sinds 12 juni leverde de Chinese Shanghai Composite Index flink in. De daling is fors. Maar ten opzichte van een jaar eerder staat de beurs in Shanghai nog altijd meer dan 25 procent hoger.

Waarom zijn de beurzen zo hard onderuit gegaan?

De belangrijkste reden voor de daling op de beurzen is de onzekerheid over de groei van China, de op een na grootste economie ter wereld. Die onzekerheid wordt gevoed door een verlaging van de Chinese munt, de yuan, en een tegenvallend cijfer over de Chinese productie.

De lage grondstofprijzen spelen ook een belangrijke rol. "De prijzen zijn hard gedaald. In een aantal grondstofmarkten is sprake van overaanbod, zoals in olie", legt hoofdeconoom Nick Kounis van ABN Amro uit.

Maar niet alleen de prijs van olie staat onder druk. Ook de prijs van graan, aluminium, sojaolie, suiker en koffie zijn flink gedaald. Alleen goud lijkt redelijk waardevast. Het edelmetaal wordt over het algemeen gezien als een veilige en relatief waardevaste belegging.

De lage grondstofprijzen komen de onzekerheid niet ten goede, zegt Kounis. "Het vertroebelt het water. Beleggers gaan twijfelen: 'Is dit een kwestie van overaanbod of neemt de vraag vanuit grootverbruiker China af, omdat de economische groei afkoelt?'"

Zorgen over opkomende markten

De opkomende markten hebben last van de lage grondstofprijzen, maar ook van een eventuele renteverhoging door de Federal Reserve, het Amerikaanse stelsel van centrale banken. "Dat zou een financiële shock kunnen opleveren voor de opkomende markten", zegt Kounis.

En dan is er nog de blootstelling van deze markten aan de Chinese economie. "China, grondstoffen en opkomende markten vormen een vicieuze cirkel. Onzekerheid bij een van de drie onderdelen voedt diezelfde onzekerheid bij de rest."

"De ultieme zorg is een vertraging van de Chinese economie, wat leidt tot een zwakkere wereldeconomie en een daling van de export door Europese en Amerikaanse bedrijven."

De Chinese overheid heeft zijn best gedaan om de koersval in de aandelenmarkt te stutten, zegt beleggingsstrateeg Lukas Daalder. Daar gebruikte de regering verschillende middelen voor. 

"Er waren onder meer maatregelen om de beurs te ondersteunen en er werden beperkingen opgelegd. Maar inmiddels is duidelijk dat dit met flinke kosten gepaard ging. Dat zijn trucjes die tijdelijk werken en niet eindeloos kunnen doorgaan. Dat heeft tot een versnelling van de koersval in China geleid."

Hoe nu verder?

De Chinese autoriteiten hebben dinsdag een renteverlaging doorgevoerd om de economie een impuls te geven. "Onderdeel van het stappenplan", zegt Daalder. "Ze doen wat je zou verwachten; de boel sussen en stimuleren."

Of dit voldoende is om het vertrouwen van de beleggers te herstellen, is de vraag. "Als dit ertoe leidt dat de beurzen een bodem vinden, dan krijg je weer een stijgende lijn te zien."

Kounis en Daalder zijn het erover eens dat het wachten is op de eerste cijfers die iets zeggen over de staat van de economie.

Kounis: "Mensen willen een overtuigende markt. Een markt waarin de autoriteiten ingrijpen om de groei te beschermen. Maar mensen willen ook signalen dat het beter wordt. Als die er zijn, worden de zorgen minder. Als beleidsmakers niet reageren en er meer signalen zijn van economische zwakte, kan dat werken als een vonkje dat de boel in lichterlaaie zet."

"Het lot ligt in de handen van de beleidsmakers en hoe de Chinese economie zich ontwikkelt", aldus Kounis.