In Nederland wordt woensdag gestemd over het associatieverdrag met Oekraïne. Het zal er om spannen of de minimale opkomst van 30 procent van de kiesgerechtigden wordt gehaald.

Volg opkomstcijfers, uitslagen en ander referendumnieuws in ons liveblog

De verwachting is dat veel van de mensen die willen gaan stemmen dit na werktijd doen. Dit zal de opkomst opstuwen, maar het is de vraag of dit voldoende is om de grens van 30 procent te halen.

Zo lag in Amsterdam de opkomst om 17.45 uur nog slechts op 13,7 procent. In Utrecht was om 19.45 wel al 27,1 procent naar de stembus geweest. 

Om 20.00 uur had in Rotterdam 22,4 procent van de stemgerechtigden gestemd, in Den Haag 27,2 procent. In Groningen had om die tijd 29 procent van de kiezers gestemd. 

Ook als de kiesdrempel wordt gehaald kan het kabinet besluiten de uitslag te negeren. Een Kamermeerderheid wil echter dat de uitslag van het referendum wordt overgenomen zodra de minimale opkomst wordt gehaald.

Oekraïne-referendum

Met de woorden "we hebben gewonnen" claimde het gezicht van Geen Peil, journalist Jan Roos, woensdagavond in Amsterdam de overwinning. © ANP
Thierry Baudet, een van de initiatiefnemers van het referendum, tijdens een bijeenkomst van zijn Forum voor Democratie op de avond van het Oekraine-referendum. © ANP
Premier Mark Rutte in het Torentje op de avond van het Oekraine-referendum. © ANP
Alexander Pechtold (M) van D66 en sympathisanten kijken in een cafe aan de Grote Markt naar de uitslag van het referendum over het associatieverdrag van de EU met Oekraine. © ANP
Oekrainers woonachtig in Nederland reageren in Nieuwspoort op de uitslag van het referendum tijdens de uitslagenavond van het Oekraine-referendum © ANP
Het eindfeest van Geenpeil waarbij Jan Roos (M) met collegae en sympathisanten de uitslag van het referendum over het associatieverdrag van de EU met Oekraine gevolgd wordt. © ANP
Henk Krol (50PLUS,L) en Harry van Bommel (SP) in Nieuwspoort tijdens de uitslagenavond van het Oekraine-referendum. © ANP
De gemeente Schiermonnikoog telt de stemmen die zijn uitgebracht in het referendum over het associatieverdrag tussen EU en Oekraine. © ANP
In Nederland wordt woensdag gestemd over het associatieverdrag met Oekraïne. © ANP
Actrice Victoria Koblenko, van Oekraïense komaf, brengt een stem uit tijdens het referendum over het associatieverdrag van de EU met Oekraïne. © ANP
Kleinste stembureau in Marle tijdens het referendum over het associatieverdrag van de EU met Oekraïne. © ANP
De stembureaus voor het referendum over het associatieverdrag met Oekraïne zijn in het hele land geopend. © ANP
Kiezers konden op de stations van Nijmegen en Castricum al vanaf 5.00 uur terecht. © ANP
De andere pakweg vijftig treinstations waar gestemd kan worden openden tussen 5.30 en 7.30 hun deuren. © ANP
In Haarlem kan onder meer gestemd worden in buurtcentrum de Fjord bij het Nelson Mandelapark. © NU.nl/René Hartkamp
Fractieleider van D66 Alexander Pechtold brengt zijn stem uit. © ANP
De spreekbuis van GeenPeil Jan Roos brengt een stem uit tijdens het referendum over het associatieverdrag van de EU met Oekraine. © ANP
De grote vraag is of de opkomst hoog genoeg zal zijn voor een geldige volksraadpleging. Daarvoor moet minimaal 30 procent van de kiesgerechtigde mensen opdagen. © ANP
Minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem brengt woensdag zijn stem uit. © ANP
Maar ook als de kiesdrempel wel wordt gehaald kan het kabinet besluiten de uitslag te negeren. © ANP
De Kiesraad komt woensdagavond met een voorlopige, niet-officiële uitslag. De presentatie van de officiële uitslag volgt op 12 april, in Nieuwspoort in Den Haag. © ANP
PVV-leider Geert Wilders stemt tegen het associatieverdrag met Oekraïne.
Premier Mark Rutte brengt zijn stem uit in Den Haag. © ANP
De premier wordt op de voet gevolgd door onder meer Russische staatsmedia. © ANP
Op de Dam in Amsterdam demonstreren mensen tegen het associatieverdrag met Oekraïne. © NU.nl/OOGSTFotografie

Stations

Kiezers konden op de stations van Nijmegen en Castricum al vanaf 5.00 uur terecht. De andere pakweg vijftig treinstations waar gestemd kan worden openden tussen 5.30 uur en 7.30 uur hun deuren. De reguliere stembureaus zijn om 7.30 uur open gegaan en sluiten om 21.00 uur. 

Premier Mark Rutte, Jeroen Dijsselbloem (Minister van Financiën), D66-leider Alexander Pechtold en PVV-leider Geert Wilders brachten hun stem uit in hun woonplaats.

Uitslag

In het programma Nederland Kiest (vanaf 20.30 uur op NPO1) wordt woensdagavond een voorlopige, niet-officiële uitslag gepresenteerd. Het ANP hoopt tussen tussen 22.00 uur en 23.00 uur met een indicatie te komen van de opkomst en de uitslag.

De presentatie van de officiële uitslag volgt op 12 april, in Nieuwspoort in Den Haag.

In 60 seconden: Het Oekraïne-referendum

In 60 seconden: Het Oekraïne-referendum
In 60 seconden: Het Oekraïne-referendum

Burger

Op 1 januari van dit jaar had het associatieverdrag in werking moeten treden, maar tegenstanders staken daar een stokje voor. Zij vinden dat het besluit eerst aan de Nederlandse burger moet worden voorgelegd. 

Voor de inwerkingtreding van het verdrag is de goedkeuring van alle 28 EU-lidstaten nodig. Nederland is het enige land dat nog akkoord moet gaan. 

Het aan GeenStijl gelieerde actiecomité GeenPeil verzamelde samen met het Forum voor Democratie en het Burgercomité-EU voldoende handtekeningen om een raadgevend referendum over het verdrag op te zetten.