Volg opkomstcijfers, uitslagen en ander referendumnieuws in ons liveblog
De verwachting is dat veel van de mensen die willen gaan stemmen dit na werktijd doen. Dit zal de opkomst opstuwen, maar het is de vraag of dit voldoende is om de grens van 30 procent te halen.
Zo lag in Amsterdam de opkomst om 17.45 uur nog slechts op 13,7 procent. In Utrecht was om 19.45 wel al 27,1 procent naar de stembus geweest.
Om 20.00 uur had in Rotterdam 22,4 procent van de stemgerechtigden gestemd, in Den Haag 27,2 procent. In Groningen had om die tijd 29 procent van de kiezers gestemd.
Ook als de kiesdrempel wordt gehaald kan het kabinet besluiten de uitslag te negeren. Een Kamermeerderheid wil echter dat de uitslag van het referendum wordt overgenomen zodra de minimale opkomst wordt gehaald.
Stations
Kiezers konden op de stations van Nijmegen en Castricum al vanaf 5.00 uur terecht. De andere pakweg vijftig treinstations waar gestemd kan worden openden tussen 5.30 uur en 7.30 uur hun deuren. De reguliere stembureaus zijn om 7.30 uur open gegaan en sluiten om 21.00 uur.
Premier Mark Rutte, Jeroen Dijsselbloem (Minister van Financiën), D66-leider Alexander Pechtold en PVV-leider Geert Wilders brachten hun stem uit in hun woonplaats.
Uitslag
In het programma Nederland Kiest (vanaf 20.30 uur op NPO1) wordt woensdagavond een voorlopige, niet-officiële uitslag gepresenteerd. Het ANP hoopt tussen tussen 22.00 uur en 23.00 uur met een indicatie te komen van de opkomst en de uitslag.
De presentatie van de officiële uitslag volgt op 12 april, in Nieuwspoort in Den Haag.
In 60 seconden: Het Oekraïne-referendum
Burger
Op 1 januari van dit jaar had het associatieverdrag in werking moeten treden, maar tegenstanders staken daar een stokje voor. Zij vinden dat het besluit eerst aan de Nederlandse burger moet worden voorgelegd.
Voor de inwerkingtreding van het verdrag is de goedkeuring van alle 28 EU-lidstaten nodig. Nederland is het enige land dat nog akkoord moet gaan.
Het aan GeenStijl gelieerde actiecomité GeenPeil verzamelde samen met het Forum voor Democratie en het Burgercomité-EU voldoende handtekeningen om een raadgevend referendum over het verdrag op te zetten.