NU.nl legde minister van Buitenlandse Zaken Bert Koenders tien stellingen over de referendum van 6 april over het verdrag met Oekraïne voor.

Stelling 1: Dit verdrag is een opmaat naar een EU-lidmaatschap voor Oekraïne.

"Dat vind ik onzin. Er staat ook nergens in het verdrag dat dat zo is. Tegenstanders moeten geen knollen voor citroenen verkopen. Nederland is ook helemaal niet van plan om Oekraïne als EU-lid te verwelkomen en bovendien hebben wij een veto-recht."

Stelling 2: Het associatieverdrag met Oekraïne is niet enkel een handelsverdrag, maar gaat wel degelijk over politieke en militaire samenwerking.

"Ja, het is meer dan een handelsverdrag. Het is een handels- én samenwerkingsverdrag. Naast het langzaam maar zeker op gang brengen van de handel tussen de EU en Oekraïne, wordt er ook samengewerkt op het terrein van bijvoorbeeld corruptiebestrijding, mensenrechten, grensbewaking en migratie."

Wat vindt u er dan van dat premier Mark Rutte dit verdrag dan vooral uitlegt als sec een handelsakkoord, zoals hij dat in het tv-programma Buitenhof deed?

"Dat doet hij niet. Hij heeft wel degelijk gezegd dat het meer dan een handelsverdrag is. Het is echt een breder verdrag."

Stelling 3: Zonder dit verdrag zal onze economie ook wel blijven groeien.

"Ik leg dit verdrag anders uit. De economie en de handel zijn belangrijk, maar daarnaast denk ik dat Nederlanders zich zorgen maken om de ring van instabiliteit om Europa heen en dit verdrag helpt om - met behulp van samenwerking op het terrein van corruptiebestrijding en mensenrechten - meer stabiliteit te krijgen. Dat is goed voor Nederland en goed voor Oekraïne."

"De Oekraïners hebben zich hier ook met een grote meerderheid in het parlement achter gesteld. De pro-Europese partijen zijn verreweg de grootste partijen in Oekraïne, niet alleen in het westen, maar ook in het oosten. Daarom is het breder dan alleen een handelsverdrag."

Dus we moeten ons niet blindstaren op percentages economische groei die het verdrag ons al dan niet zal opleveren.

"Nee, natuurlijk niet. Oekraïne zal niet snel een Denemarken worden. Het is een land dat heel veel problemen kent. Die problemen stellen Europa voor twee opties: of we exporteren stabiliteit, of we importeren instabiliteit. Dat is waar we nu staan."

"Als blijkt dat Oekraïne in de volgende jaren nog corrupter wordt, of als mensenrechten niet worden gerespecteerd, dan zullen we dat in Nederland ook merken. Dit akkoord zorgt ervoor dat je in dialoog blijft met Oekraïne en ook controleert of er vooruitgang wordt geboekt. Laten we ervoor zorgen dat we de mensen in Oekraïne nu niet in de kou laten staan. Dat is in ons wederzijds belang."

Stelling 4: Dit associatieverdrag, dat leidde tot de Russische interventie in Oekraïne, is de reden voor de instabiliteit aan de oostgrens van de EU.

"Nee, laten we de zaken niet omdraaien. Een meerderheid van de Oekraïners is voor samenwerking met de EU, maar dit is voor hun geen keuze tussen de EU of Rusland. Zij kiezen voor mensenrechten, voor corruptiebestrijding en voor de rechtstaat. Zij kiezen ervoor om in een ander type land te wonen. Ja, het is zo dat op het moment van het ondertekenen van het associatieverdrag Oekraïne onder druk van de Russische Federatie gedestabiliseerd is. Maar we moeten het niet omdraaien."

Maar dan blijft dit verdrag nog steeds de aanleiding.

"Dat geloof ik niet. Dit is een keuze van de Oekraïne bevolking om voor een andere manier van leven te kiezen."

Stelling 5: De Europese Unie had moeten voorzien dat een associatieverdrag met Oekraïne zou kunnen leiden tot destabilisatie van die regio.

"Dat is het probleem niet. Het gaat erom dat landen in onze omgeving vrije keuzes kunnen maken, niet om landen die hun invloedssferen proberen uit te breiden."

Stelling 6: Dit verdrag is een strijd tussen Europese waarden van democratie en mensenrechten tegen de autocratie van Poetin.

"Het gaat hier niet om westerse of oosterse waarden, dit zijn de waarden waar een overgrote meerderheid van de Oekraïners voor kiest."

Stelling 7: Mocht Nederland het verdrag blokkeren dan is dat een enorme nederlaag voor de Europese Unie en zijn Westerse waarden.

"Ja, dan zal Poetin ongetwijfeld een fles champagne opentrekken. Dat is waar. Ik hoop daarom dat heel veel mensen gaan stemmen en het belang van dit referendum inzien."

Stelling 8: Het maakt niet uit of we naar de stembus gaan, het kabinet legt de uitslag toch wel naast zich neer. Bovendien, een deel van het verdrag is toch al in werking getreden. 

"Het is een raadgevend referendum. De wet schrijft voor dat wij na de uitkomst van het referendum het verdrag opnieuw moeten beoordelen. Als we op voorhand zouden zeggen dat we de uitkomst van het referendum zullen volgen, dan betekent dat dat elk raadgevend referendum dat zal volgen niet meer raadgevend, maar bindend is."

Stelling 9: Oud-EU-president Herman van Rompuy en EU-commissievoorzitter Jean-Claude Juncker hebben gelijk met hun kritiek dat een 'nee’ Nederland een onbetrouwbare internationale partner maakt en kan leiden tot een continentale crisis.

"Het referendum gaat wel ergens over. Hier is jaren zeer serieus over onderhandeld, ook met de Russen om te kijken of we gezamenlijk konden opereren in de handel met Oekraïne. "Het is weer wat anders om te zeggen dat een 'nee’ zou leiden tot een continentale crisis. Ik denk dat mensen daar alleen maar bang door worden gemaakt."

Maar de mogelijkheid om internationale verdragen door middel van een referendum te dwarsbomen wordt Nederland wel een onbetrouwbare internationale partner.

"Ik vind Nederland niet onbetrouwbaar. We hebben in Nederland de mogelijkheid een raadgevend referendum te houden, de Nederlandse regering zal vervolgens kijken wat het daarmee doet."

Stelling 10: Internationale verdragen zouden moeten worden uitgesloten van raadgevende referenda.

"Nee. Laten we eerst eens kijken hoe dit referendum zal verlopen, dan kunnen we daarna evalueren."