In 1990 duikt Van der Laan voor het eerst in de Amsterdamse gemeentepolitiek op, als gemeenteraadslid bij de PvdA. Een functie die hij acht jaar lang zal vervullen.

Wanneer hij in 1998 de gemeentepolitiek vervolgens verlaat, treedt hij nog op als mediator tussen de gemeente en de krakersbeweging in Amsterdam. In die functie lost hij een langslepend conflict op rond krakerscafe Vrankrijk in de Spuistraat.

De krakers weigerden een vergunning aan te vragen voor een eigen bar; ze zouden de politie liever niet over de vloer hebben. Van der Laan geeft ze een ander soort vergunning, een die eigenlijk bedoeld is voor sportkantines. De controle wordt daardoor niet door de politie, maar de Keuringsdienst van Waren uitgevoerd. 

Een beeld dat ook later terug zal komen als het gaat over Van der Laan: de burgemeester kan het juist met de 'gewone' Amsterdammer prima vinden. "Zulke lieve mensen", zal hij dikwijls zeggen. 

Na een uitstap in de landelijke politiek, keert Van der Laan in 2010 terug naar Amsterdam, waar hij in de voetsporen treedt van partijgenoot Job Cohen. Hij wordt de nieuwe burgemeester van Amsterdam. 

Slechts een week na zijn benoeming, krijgt de nieuwe burgervader al een vuurdoop in de vorm van een groot Amsterdams evenement; de huldiging van het Nederlandse voetbalelftal. Volgens eigen zeggen valt hij met zijn neus in de boter. "Ik voel me een echt zondagskind", vertelt hij na afloop.

In eerste instantie zou het Nederlands elftal alleen een rondvaart krijgen door de grachten van Amsterdam bij het kampioenschap. Toch besluit de gemeente de vaartocht te organiseren, ook al heeft het team een tweede plek behaald op de wereldkampioenschappen in Zuid-Afrika.

In hetzelfde jaar krijgt Van der Laan zijn tweede grote uitdaging: de zeer omvangrijke zedenzaak van Robert M. komt aan het licht. De ouders van kinderen die op kinderdagverblijf het Hofnarretje zitten, zijn geschokt. Ze willen graag praten met de burgemeester.

Van der Laan geeft gehoor. Op uitnodiging van het kinderdagverblijf, spreekt de burgemeester met de ouders en zorgt hij er ook voor dat zij en hun kinderen nazorg krijgen. 

In oktober 2010 wordt juwelier Fred Hund bij een overval doodgeschoten. Van der Laan roept hierop de Top600 in het leven, een lijst met de meest criminele jongeren van de stad. Er wordt een blik van hulpverleners opengetrokken, met een duidelijk doel: sterke samenwerking om de criminaliteit in de stad te voorkomen.

Het is uiteindelijk een van de meest karakteristieke acties van de burgemeester geweest: niet praten, maar doen. 

In oktober 2011 bezetten de demonstranten van Occupy Amsterdam het Beursplein. Zes maanden later ontvangen zij een brief van de burgervader; ze moeten hun tentenkamp opruimen.

Nadat Van der Laan eerder al het kamp had laten krimpen en strengere eisen had opgesteld vanwege de brandveiligheid, zorgt hij nu voor de opbreking van het kamp van Occupy Amsterdam.

Voor de inhuldiging van Willem-Alexander op 30 april 2013, maakt Van der Laan van tevoren bekend dat hij iedereen de kans wil bieden om naar Amsterdam te komen en de inhuldiging mee te maken.

Het moet een inhuldiging voor het volk worden en daar wil de voormalige advocaat zich graag voor inzetten.

In 2014 spreekt de burgemeester zich uit over de Sinterklaasintocht in Amsterdam. Hij is het oneens met het vonnis van de rechter dat hij de vergunning van vorig jaar opnieuw moet bekijken; hij gaat in hoger beroep. Sinterklaas is volgens de burgervader een feest van iedereen. Daarom moet er ook rekening gehouden worden met mensen die Zwarte Piet als kwetsend ervaren.

Op de persconferentie maakt Van der Laan bekend dat het figuur Zwarte Piet bij de intocht in Amsterdam daarom binnen vier jaar tijd van alle 'negroïde stereotypen' wordt ontdaan.

"Iedereen die op straat zwerft, moet toegang hebben tot bed, bad en brood, net als daklozen", stelt de burgemeester in 2014. Hij wil voorkomen dat er een aanzuigende werking ontstaat en dat alle asielzoekers naar Amsterdam trekken.

Daarom voert hij overleg met de Vereniging Nederlandse Gemeenten (VNG), de andere grote steden en staatssecretaris Fred Teeven (Veiligheid en Justitie).

Na het overlijden van Johan Cruyff, speculeert Van der Laan vrijwel gelijk al over een 'Johan Cruijff-stadion'. "Het is nog vroeg, maar ik denk dat veel Amsterdammers wel in hun hoofd hebben om de Arena voortaan het Johan Cruijff-stadion te noemen", zei hij.

Binnen een week na het overlijden van Cruijff voerde de burgemeester een gesprek met een vertegenwoordiger van de familie. Een jaar later wordt bekend dat het stadion inderdaad vernoemd gaat worden naar de voetballegende.

Zoals Van der Laan vaak bij zijn bezoekjes aan 'zijn inwoners' sprak over 'zulke lieve mensen', begint hij ook zo zijn brief waarin hij op 18 september zijn vertrek aankondigt. "Lieve Amsterdammers, in januari schreef ik u dat ik slecht nieuws had gekregen van mijn artsen, maar dat ik nog een poosje uw burgemeester hoopte te blijven. (...). Aan dit poosje komt nu een einde."

Iets meer dan twee weken na zijn afscheid van de politiek, is Eberhard van der Laan donderdag 5 oktober op 62-jarige leeftijd overleden.