Het debat in de Tweede Kamer werd vlak voor de meivakantie afgebroken omdat het eerste deel zó lang duurde, dat Kamer en kabinet pas diep in de nacht klaar zouden zijn.

Het stikstoffonds is een essentiële pijler onder het stikstofbeleid van het kabinet. De plannen voor stikstofvermindering die de provincies voor de zomer moeten inleveren, worden voor het grootste deel met deze miljarden gefinancierd.

Het fonds is voor het kabinet ook een belangrijke stok achter de deur voor het geval de provincies niet met plannen komen die voldoende stikstofreductie opleveren. De regionale overheden hoeven dan niet te rekenen op een financiële bijdrage van politiek Den Haag.

Dat er geld nodig is, staat als een paal boven water. Dinsdag kwam bijvoorbeeld Friesland met een conceptplan voor stikstofreductie waarvoor de provincie ruim 4,5 miljard euro denkt nodig te hebben. Overijssel hoopt op 5 miljard van het Rijk. Het totale plaatje met het uiteindelijke bedrag wordt duidelijk als alle provincieplannen zijn ingeleverd.

Maar voordat het zover is, moet minister Christianne van der Wal (Natuur en Stikstof) eerst een meerderheid in het parlement weten te vinden voor haar miljardenfonds.

In de Tweede Kamer hebben coalitiepartijen VVD, D66, CDA en ChristenUnie in het coalitieakkoord al getekend voor het stikstoffonds.

De ogen zijn dan ook gericht op de oppositiepartijen die de coalitie in de Eerste Kamer aan een meerderheid kunnen helpen. Sinds de Provinciale Statenverkiezingen in maart komt de coalitie nog meer senaatszetels tekort voor een meerderheid.

Een meerderheid is er in ieder geval via de BoerBurgerBeweging (BBB) van Caroline van der Plas. Maar er is ook een mogelijkheid over 'links' met PvdA en GroenLinks.

Vooralsnog zijn de signalen van deze partijen niet geruststellend voor Van der Wal. "Wij willen geen blanco cheques uitschrijven", zei Laura Bromet van GroenLinks in het eerste deel van het debat.

Het gaat Bromet met name om provincies die vragen om uitstel. "Wij willen zeker weten dat elke cent uit het fonds ten goede komt aan de beste maatregelen die natuur en milieu helpen", lichtte het GroenLinks-Kamerlid toe.

Kritiek is er ook van de BBB, maar dan om andere redenen. Van der Plas wil dat boeren juist langer de tijd krijgen om minder stikstof uit te stoten. Ze wil ook meer geld voor innovatie.

BBB gaat niet akkoord met de wet zoals die er nu ligt, zei Van der Plas eerder tegen NU.nl.

Daartussendoor woedt nog steeds de discussie over de vervroegde stikstofdeadline. Kabinet en coalitie willen dat de stikstofuitstoot in 2030 is gehalveerd. Een versnelling, want nu staat dat doel nog op 3035.

BBB, in alle provincies de grootste partij, en veel andere oppositiepartijen zoals PVV, SGP en JA21 willen niets van een versnelling weten. Linkse oppositiepartijen GroenLinks, PvdA en Partij voor de Dieren willen juist haast maken en houden het kabinet aan de belofte de deadline naar voren te halen.

Om het nog ingewikkelder te maken, is de coalitie hier zelf hopeloos verdeeld over. Het CDA staat inmiddels niet meer achter de deadline van 2030, maar heeft nog geen formeel verzoek ingediend om dit in het coalitieakkoord aan te passen.

Dat verzoek komt mogelijk als de provincies hun stikstofplannen bij het kabinet hebben ingeleverd, liet het CDA eerder weten.

Van der Wal moet de oppositie zien te paaien, zonder de coalitie daarmee te verliezen. In dit geval geldt dat ook precies andersom.