Bij Shell volgde Jelle Hatenboer (30) een intern opleidingsprogramma, met perspectief op een goedbetaalde baan in de toekomst. Toch nam hij in 2019 na drie jaar ontslag bij het oliebedrijf. "Ik had net het traject afgerond toen ik me realiseerde dat ik er niet thuishoorde", vertelt Hatenboer, die inmiddels bij Extinction Rebellion is aangesloten. "In die tijd begon ik steeds meer te lezen over de klimaatcrisis. Met name het rapport van de IPCC uit 2018 opende mijn ogen."

In dat rapport waarschuwt het VN-panel van klimaatwetenschappers voor de desastreuze gevolgen als de aarde 1,5 graden opwarmt. "Die confronterende conclusies kon ik niet rijmen met de strategie van Shell." Hij begon intern kritische vragen te stellen, maar volgens Hatenboer waren de antwoorden daarop onbevredigend. "Ik heb toen mijn morele kompas gevolgd en ben vertrokken."

Inmiddels is hij 'fulltime actievoerder' en spreker bij Extinction Rebellion, een actiegroep die wereldwijd strijdt voor klimaatrechtvaardigheid. Ook werkt Hatenboer bij een ecologische hovenier. Hij zet zijn spaargeld in om rond te komen.

Hatenboer staat nog altijd achter zijn beslissing om te vertrekken. "Ik vind dat je - wanneer je kan - moet handelen naar je zorgen. Ik zit óók liever niet urenlang aan een privéjet vastgeketend. Maar dit soort acties zijn keihard nodig. Er moet verandering komen en daarvoor moet het systeem drastisch om."

Het verhaal van Hatenboer heeft een naam: climate quitting. Bloomberg riep de term onlangs in het leven nadat het persbureau talloze vergelijkbare verhalen van vertrekkende werknemers optekende. Werkzoekenden zouden volgens Bloomberg steeds vaker kijken naar bedrijven die klimaatdoelen serieus nemen.

Zo waren er vorig jaar wereldwijd meer mensen in dienst bij de groene energiesector dan bij fossiele energiebedrijven, bleek uit een rapport van het In­ter­na­ti­o­naal Ener­gie­agent­schap (IEA). Volgens het bureau zorgt de energietransitie wereldwijd daarbij voor miljoenen nieuwe 'groene banen'.

Een enquête van Yale University liet bovendien zien dat meer dan de helft van de studenten bedrijfskunde voor een lager salaris zou werken als een bedrijf milieuvriendelijk is. De vragenlijst werd ingevuld door tweeduizend studenten aan 29 bedrijfsopleidingen wereldwijd.

In het Verenigd Koninkrijk concludeerde een onderzoeksplatform dat een derde van alle kantoormedewerkers in het land bereid is te vertrekken als de werkgever geen moeite steekt in het verminderen van de ecologische voetafdruk. Bij de jongste generatie op de arbeidsmarkt was dat zelfs meer dan de helft.

Tot nu toe zijn er nog geen landelijke cijfers van climate quitting. Maar volgens Arjan Elbers, bedrijfsadviseur en voorzitter van Recruiters United, past het fenomeen precies in de "radicale omslag" die hij de komende tijd op de arbeidsmarkt voorziet. "De jongere generaties willen vaak niet meer aan de slag voor werkgevers die niets doen voor de planeet. Zij willen een heel ander pad bewandelen: werken én impact maken."

"De iconische banken en grote energiebedrijven die vroeger standaard in de top van aantrekkelijkste werkgevers stonden, zakken jaarlijks steeds meer af in populariteit. Werkgevers die het roer omgooien en constructief proberen te zijn, winnen de race."

Daarnaast verschuift volgens Elbers de macht van werkgever naar werknemer door de krapte op de arbeidsmarkt. "Zij worden kritischer en mogen meer eisen stellen", zegt hij. "Energietransitie en duurzaamheid zijn de grote thema's van de komende tijd. Logisch ook, want de jongste generatie zal moeten oplossen wat door de generaties voor hen is veroorzaakt. Ze hebben geen andere keus."

Ook het verhaal van Leo van Kampenhout (36) staat in lijn met climate quitting. Hij werkte acht jaar bij de Universiteit Utrecht. Twee jaar geleden promoveerde hij daar op onderzoek naar de smeltende ijskap van Groenland. Voor Van Kampenhout was dat niet genoeg: "Ik voelde de urgentie van de klimaatcrisis elk uur van de dag."

Van Kampenhout vond dat hij als onderzoeker niet genoeg directe invloed had. "In plaats van te werken aan rapporten die pas over jaren zouden uitkomen, kreeg ik steeds meer de drang om me als activist in te zetten. Ik wilde nú actie", zegt hij. "Hoewel de universiteit het jammer vond dat ik ging, begrepen ze me. Ik werd meteen uitgenodigd om een praatje te komen geven over mijn nieuwe werk."

Inmiddels is Van Kampenhout onderzoeker voor Fossielvrij NL, een stichting die campagne tegen grote vervuilers voert. Zijn talent voor data gebruikt hij nu om onderzoek te doen naar de gassector. "Hier haal ik veel meer voldoening uit, ook al verdien ik een stuk minder."

"Ik besef dat mijn keuze een voorrecht is - iets wat niet iedereen kan doen. Maar onthoud dat je je ook bij je huidige werkgever of daarbuiten kunt inzetten voor verduurzaming." Hij noemt als voorbeeld het overstappen van bank. "Je kunt op allerlei manieren klimaatactivist zijn."

Rosanne Rootert (41) werkte meer dan tien jaar bij de rechtbank: eerst als communicatiemedewerker, later als griffier (assistent van de rechter). In haar vrije tijd zat Rootert al bij de vrijwillige boswachters.

Hoewel Rootert pas net was begonnen als griffier en het erg naar haar zin had, nam ze in 2020 ontslag. "Tijdens de coronapandemie leek er een nieuwe levensstijl te ontstaan waarin we minder vlogen en de natuur dicht bij huis opzochten", zegt ze. "Tegelijkertijd zagen we dat de overheid KLM met miljarden steunde. Toen kwam bij mij het besef van wat we met onze planeet aan het doen zijn keihard binnen."

Ze had de afgelopen jaren genoeg gespaard om één jaar voor niets te werken. Ze ging aan de slag bij Reclame Fossielvrij, een campagnegroep die pleit voor een landelijk verbod op reclames van de fossiele industrie, vliegen en auto's op benzine en diesel. Daarnaast heeft de groep de handen ineengeslagen met Fossielvrij NL - waar Van Kampenhout werkt - voor een rechtszaak tegen KLM over misleidende reclame.

"In mijn directe omgeving werd verbaasd gereageerd op mijn keuze. Tijdens de pandemie was er veel onzekerheid rondom werk en inkomen", zegt Rootert. "Sommigen verklaarden me voor gek om in deze tijd ontslag te nemen, terwijl anderen juist konden waarderen wat ik ging doen."

"Dankzij mijn spaargeld had ik natuurlijk een luxepositie, die anderen misschien niet hebben", erkent Rootert, die inmiddels in dienst heeft kunnen treden bij Reclame Fossielvrij na een donatie van een Deens fonds. "Maar ook in je vrije tijd kun je je steentje bijdragen."

Rootert wil voorlopig fulltime blijven strijden tegen fossiele reclames. Haar advies aan anderen die hetzelfde overwegen? "De klimaatcrisis overstijgt uiteindelijk alle andere crises. Het is uniek dat wij onze invloed in deze cruciale jaren nog kunnen gebruiken. Dit is hét moment om actie te ondernemen, je zult er geen spijt van krijgen."