Bij gratie van koning Willem-Alexander heeft Masmeijer de cel mogen verlaten en is hij nu een vrij man. In gesprek met De Telegraaf benoemt hij zelf hoe bijzonder dat is. "Zelfs de beste advocaten hebben me er nooit op gewezen dat ik gratie zou kunnen krijgen, gewoon omdat de kans nihil was", aldus de oud-presentator.

Ook zijn voormalige advocaat Geert-Jan Knoops is verrast. "Ik ben benieuwd welke argumenten hij heeft aangevoerd om dit te laten gebeuren. Normaal gesproken gaat het om buitengewoon klemmende redenen, zoals ziekte of een gezin dat eraan onderdoor gaat dat 'vader' vastzit. Het is echt iets heel bijzonders, maar fijn nieuws voor hem."

Vorig jaar werd een verzoek tot vrijlating nog geweigerd. Masmeijer kon toen volgens de rechter niet voldoende onderbouwen hoe hij van plan was op het rechte pad te blijven. De rechter verwees hem door naar een nieuwe aanvraag een half jaar later. De oud-presentator was toen al in Nederland: in 2019 was hij overgeplaatst naar een gevangenis in Nieuwegein.

Zijn familie was ondertussen bezig met een gratieverzoek. Daarvoor moeten diverse documenten worden ingediend en aan bepaalde voorwaarden worden voldaan. Dan duurt het gemiddeld zo'n zes maanden voor er antwoord komt. In het algemeen geldt: hoe zwaarder de straf, hoe kleiner de kans op gratie.

De koning is de enige die gratie kan verlenen. Een verzoek wordt eerst voor advies naar het Openbaar Ministerie en naar een rechter gestuurd. Alle gegevens gaan daarna ook naar de rechter die de straf heeft bepaald. De rechter bekijkt de omstandigheden van de veroordeelde en vergelijkt deze met de omstandigheden die bekend waren tijdens de veroordeling. Aan de hand van de gegevens brengt de rechter een advies over het gratieverzoek uit aan de minister voor Rechtsbescherming (Franc Weerwind). Uiteindelijk ondertekent de koning het advies van de minister.

Dat Masmeijer gratie is verleend, is zeer opmerkelijk: de regel is dat alleen straffen die door de Nederlandse rechter zijn opgelegd in aanmerking komen voor goedkeuring. De oud-presentator is in België veroordeeld, dus zou het logisch zijn als hij niet in aanmerking kwam. Het ministerie van Justitie en Veiligheid vertelt aan NU.nl dat een gevangene bij overplaatsing onder het Nederlandse strafrecht valt en daardoor wel kans maakt op gratie.

Een belangrijke voorwaarde is dat er sprake is van veranderde omstandigheden die betrekking hebben op de aanvrager. Met deze omstandigheden, of nieuwe feiten, heeft de rechter geen rekening gehouden bij het opleggen van de straf. Het ministerie geeft op zijn website het voorbeeld dat iemands gezondheid veel slechter is geworden.

De precieze reden voor de gratie voor Masmeijer is niet bekend. De oud-presentator heeft dit zelf niet verteld aan De Telegraaf en tot nu toe is er niets over bekendgemaakt. NU.nl heeft navraag gedaan bij het ministerie en de Rijksvoorlichtingsdienst (RVD), maar die willen beide niet reageren op individuele zaken. Het is dus ook niet bekend of er bepaalde voorwaarden aan de gratieverlening verbonden zijn.

In het eerste kwartaal van 2022 zijn er 191 verzoeken voor gratie gedaan. Daarvan zijn er zestien zonder voorwaarden toegewezen en tien met bepaalde voorwaarden. 88 verzoeken werden afgewezen en 77 werden buiten behandeling gesteld. Dat laatste gebeurt als een verzoek niet volledig is ingevuld of als de uitspraak van de rechter minder dan drie maanden geleden was. Een gratieverzoek dat binnen een jaar na een eerder ingediend verzoek wordt ingediend, wordt ook buiten behandeling gesteld.