Wientjes bestrijdt ondergrondse tunnel met Rutte
De verkiezingen komen eraan. Bent u zenuwachtig dat u uw directe lijn met het kabinet mogelijk verliest?
"Ik hoor geluiden dat het Kabinet-Rutte ontzettend goed voor ons is geweest. Maar het beeld dat we als werkgevers een directe tunnel naar hem hebben gegraven klopt niet. Doordat de bonden niet meer in staat waren zaken te doen, hebben we onze lobby vanzelfsprekend versterkt richting het kabinet."
"Maar voor ons blijft gelden dat echt belangrijke hervormingen eigenlijk alleen gerealiseerd kunnen worden met z’n drieën: de vakbonden, werkgevers en de overheid. Dat geldt voor alle grote ontwikkelingen in Nederland in de afgelopen 30 à 40 jaar: want dan heb je draagvlak."
Ook Alexander Rinnooy Kan (Sociaal Economische Raad, red.) stelde deze week dat de werkgevers al een tijdje rugwind hebben door het kabinet-Rutte. De FNV is niet de enige in die kritiek.
"Ook Rinnooy Kan kan zich wel eens vergissen. Natuurlijk, het kabinet-Rutte heeft op een aantal gebieden zeer veel goeds gedaan, met name door het topsectorenbeleid neer te zetten. De erfenis van Rutte is een sterk Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie, als opvolger van een zwak ministerie van Economische Zaken."
"Maar als je kijkt op het gebied van de sociale wetgeving, dan was dit een uiterst conservatief kabinet. Er was stilstand op de arbeidsmarkt en woningmarkt. Ook hadden we meer inzet op het buitenlands beleid willen hebben, daar moeten we ons geld verdienen."
"We hebben twee jaar van binnenlandse problemen gehad, waardoor de premier geen tijd had om te reizen. Maar het kan niet zo zijn dat een premier al twee jaar niet in China is geweest."
"We praten altijd met onze partners, hebben voor het pensioenakkoord onze volle inzet gegeven. Dat akkoord leverde ook bij onze achterban vragen op, maar het was een compromis. Dat is de basis van het poldermodel. Maar het is allemaal misgegaan toen het conflict binnen de FNV uit de hand liep, en we ineens een belangrijke gesprekspartner kwijt waren."
Hoe moet het nu verder?
"Ik zat deze week de CPB doorrekening van het verkiezingsprogramma van de SP nog eens door te lezen. Daarin staat dat de SP de pensioenleeftijd toch naar 67 wil verhogen in 2025. Dat is een U-bocht van ongekende omvang. Onvoorstelbaar."
"De SP heeft het poldermodel kapot gemaakt. Ze hebben heel bewust en op ernstige wijze door een oorlog binnen de FNV te ontketenen het overlegmodel beschadigd. Die oorlog werd eigenlijk geleid door de radicalen die gesteund werden door de SP en de gematigden, die zich gesteund voelden door de PvdA."
"Wat ze nu hebben voorgesteld gaat verder dan het pensioenakkoord dat ze te vuur en te zwaard bestreden hebben. Ik ben echt kwaad. Bij elke actie hing wel een SP-spandoek met 65 blijft 65. Dat heeft Agnes Jongerius (voormalige FNV-voorzitter, red.) uiteindelijk haar baan gekost. "
Is de onenigheid binnen de FNV echt alleen terug te leiden door inzet van de SP?
"Het was de enige partij die categorisch alles wat wij voorstelden in de Tweede Kamer afwees. Natuurlijk deed de PVV dat ook. Maar met de PVV was in het gedoogakkoord afgesproken dat het kabinet zijn gang kon gaan met de pensioenen. Toen werd door het kabinet met de PvdA een meerderheid gevonden voor de plannen. Paul Uhlenbelt (Tweede Kamerlid, red.) van SP heeft toen vreselijke dingen gezegd over de pensioenen."
"De SP heeft de verhoging van de pensioenleeftijd tot 67 jaar in 2025 ook niet in het verkiezingsprogramma staan. Er staat dat er tot 2020 niets veranderd."
"Maar deze draai levert natuurlijk veel geld op in de doorrekeningen. Maar dat hadden ze wel een half jaar eerder kunnen doen. Dan hadden we nu waarschijnlijk geen uiteengevallen vakbeweging gehad."
De SP zelf zegt dat u alleen maar opkomt voor het belang van de grote werkgevers.
"Het beeld dat de SP vriendelijk is voor de mkb'ers klopt niet. Die pakken ze even hard. De inkomstenbelasting gaat omhoog, de vermogenswinst wordt zwaarder belast en.
de aftrek van de pensioenpremies wordt beperkt."
"Daarmee maak je pensioenopbouw van mensen duurder. En door de maatregelen rondom de hypotheken wordt de andere methode van hun oude dagsvoorziening, de spaarpot van het eigen bedrijfspand, ook teniet gedaan."
"Het is daarnaast een volkomen verkeerd beeld dat we er alleen voor de grote bedrijven zouden zijn. Grote bedrijven hebben honderden toeleveranciers en zijn daarmee juist ontzettend belangrijk voor de mkb’ers. Die tegenstelling tussen grote en kleine bedrijven bestaat niet bij het mkb. Toen ik nog ondernemer was stond ik juist te juichen toen ik mijn eerste opdracht kreeg van Shell."
U hecht veel waarde aan het poldermodel, zo zegt u. Een opmerking vorige week dat u momenteel niet volwaardig met Ton Heerts van de FNV in gesprek kan gaan helpt dan niet, lijkt me.
"Het is helaas een feit. Ik ben blij dat Heerts deze week terloops in Nieuwsuur heeft gezegd dat ook alhoewel hij nu niet wil en kan onderhandelen over een breed najaarsakkoord, wel wil praten over de pensioenen."
"Hypotheken en pensioenfondsen zijn nu een zeurende ziekte. In april volgend jaar dreigen de pensioenen van veel mensen te worden gekort omdat de fondsen wegens de lage rente fors minder verdienen. Daarom heb ik ook voorgesteld om de pensioenfondsen een hoger aandeel te laten nemen in de hypotheekmarkt."
"Dat geeft banken lucht om meer nieuw krediet te verlenen en de pensioenfondsen zouden dan met een hogere rente mogen rekenen, wat de kans op afstempelen verkleint."
"Maar omdat te bereiken heb je iedereen nodig: pensioenfondsen, banken, De Nederlandse Bank, de regering, maar zeker ook de vakbonden."
"Daarom zeg ik ook tegen Heerts: het zou onverstandig zijn als de vakbeweging de komende maanden alleen maar met zichzelf bezig is."
"Ik kan me niet voorstellen dat je de primaire verantwoordelijkheid als vakbond, namelijk het onderhandelen met de partners, een paar maanden opschort. Die rustperiode kan niet te lang duren."
Komt het door uw handreiking om te willen praten over het ontslagrecht, dat Heerts bereid is om over de pensioenen te praten?
"Om het heel vriendelijk te zeggen: ik begrijp dat delen van het Lente-akkoord voor de bonden moeilijk liggen. Dat akkoord is in 48 uur tot stand gekomen en over ons heen gestort. Ik ben bereid daarover te praten."
"Er zal toch opnieuw onderhandeld moeten worden. De kans is klein dat de partijen uit het Lente-akkoord opnieuw een coalitie kunnen vormen. Bovendien: de partijen zelf hebben ook al op veel punten afstand van het akkoord genomen."
"De bereidheid om over het ontslagrecht te praten komt door het belang dat wij hechten aan het poldermodel."
Tot slot een vraag van een NUjij’er. Met de ontslagrechtversoepeling hebben de werknemersvakbonden geen bestaansrecht meer, omdat iedere werknemer zijn eigen hachje zal moeten proberen te redden. Zorgt die versoepeling daarmee niet voor onbalans tussen werkgevers en werknemers, met mogelijk grote gevolgen voor de economie?
"Ik denk dat iedereen in Nederland begrijpt dat een ontslagsysteem dat al zeventig jaar bestaat en gebaseerd is op de aanname dat werknemers hun hele leven voor een werkgever werken, niet meer van deze tijd is."
"We begrijpen de zorgen van de mensen heel goed. Maar hierdoor neemt bijna geen enkele werkgever iemand meer aan op vast contract. In het Lenteakkoord is heel ver gegaan met de versoepeling van het ontslagrecht. Maar daarbij waren wij niet betrokken. De politiek moet geen domme dingen doen. Daarom is een sociaal overleg ook zo belangrijk."